Początek …

Usiądź. Posłuchaj. Opowiem Ci historię.

Jest rok 1346. Niedaleko Gdańska ścięto potężne drzewa. Sosny i dęby. Na terenie należącym do Głównego Miasta zbudowano z nich domy i pracownie rzemieślnicze. Ludzie rodzili się i umierali. Kochali i zdradzali. Uprawiali ziemię, piekli chleb, handlowali i prowadzili wojny. Jak wszyscy marzyli o lepszej przyszłości. A domy trwały. Aż zniszczył je upływ czasu, a wspomnienia dotyczące ich mieszkańców pokryła gruba warstwa ziemi.

Jest rok 2010. Na terenie Starego Miasta Gdańska prowadzone są badania archeologiczne. Po blisko 700 latach drewno znów ujrzało światło dzienne. Mokre. Zniszczone. Z uwagi na swoją historię – bezcenne! Sztuką było uratować ten unikalny materiał i podarować mu kolejne życie. Wymagało to wiedzy, cierpliwości i wrażliwej duszy. Tak powstała kolekcja … ARCHEO.

 

Czym jest czarny dąb?

Czarny dąb od dawna był w meblarstwie artystycznym najcenniejszym i rzadkim rodzajem drewna. Wykorzystywany był głównie do wykonywania intarsji (intarsja to technika zdobienia, polegająca na wykonywaniu wzorów na powierzchniach drewnianych z różnych gatunków drewna).

Na świecie pozyskuje się przede wszystkim czarny dąb pochodzenia przyrodniczego. Nie jest on chroniony wymogami konserwatorskimi, czy przyrodniczymi. Ujawnia się w wyniku normalnej działalności człowieka. W miejscach gdzie kopie się torf, poszerza lub reguluje rzeki, tam udaje się natrafić również na czarny dąb.

Autentycznego czarnego dębu nie można wytworzyć, musi on powstać naturalnie. Oczywiście możliwości technologiczne powodują, że produkuje się dzisiaj coś podobnego. Taki surowiec nazywa się dębem wędzonym. Jednak jest to dąb barwiony sztucznie i przemysłowo.

Czarny dąb wykorzystywany w kolekcji ARCHEO SOUVENIRS powstał nie tylko w sposób naturalny, ale co ważniejsze, ma swój rodowód historyczny. Ponieważ jest związany z konkretnymi wydarzeniami z życia miasta Gdańska, oraz elementami jego zabudowy/użytkowania takimi jak: domy mieszkalne, obiekty gospodarcze, umocnienia ulic, nabrzeży, itp. Wiemy z jakiego miejsca pochodzi, oraz co i dla kogo on znaczył. Są to wartości nie do przecenienia. Związek kulturowy tego surowca z człowiekiem jest chyba ważniejszy niż sam wiek dębu. A i on sam jest imponujący.

Drewno wykorzystywane jako surowiec konstrukcyjny – tj. podwaliny fundamentów, umocnienia nabrzeży, elementy budowlane itp. – poza próbkami, pobieranymi np. do analiz specjalistycznych, nie stanowi materiału podlegającego muzealizacji i dzięki temu, po przybraniu atrakcyjnych form w postaci zegarów, biżuterii czy mebli, może trafić do domów osób doceniających zarówno efekty pracy jak i użyty szlachetny surowiec.

Czarny dąb z rodowodem historycznym jest wyłącznie gdańską ofertą, naszym lokalnym „czarnym złotem”. Wszystkie elementy kolekcji ARCHEO SOUVENIRS są rękodziełem oryginalnym, a każdy egzemplarz jest niepowtarzalny.

Jak powstaje czarny dąb?

Istota powstawania czarnego dębu polega na tym, że ten gatunek drzewa jako organizmu żywego, a później jako drewna, zawiera w sobie szczególny garbnik. Ten garbnik reaguje z solami żelaza, które wnikają razem z wodą w strukturę drewna. W wyniku tej reakcji następuje czernienie dębu. W zależności od „siły” garbnika w danym fragmencie drewna powstaje ciemniejszy lub jaśniejszy kolor, proces „czernienia” przebiega bardziej lub mniej intensywnie, powodując częściowe lub całkowite przebarwienie dębu.

Po zakończeniu prac archeologicznych fragmenty konstrukcyjne, które zachowały się w dobrym stanie do czasów współczesnych, aby mogły stanowić materiał użytkowy, muszą zostać oczyszczone i wysuszone. Jest to proces, który wymaga specjalistycznej wiedzy i szczególnego traktowania. Drewno wydobywane z ziemi jest na wskroś mokre. Osuszanie może trwać wiele lat. Na stopień zachowania materiału organicznego, jakim jest drewno, bardzo duży wpływ mają trzy czynniki: temperatura, wilgotność i światło. Każdy fragment drewna stwarza inne problemy – potrafi silnie spękać, rozsychać i dochodzi do sytuacji, kiedy z dużego fragmentu nie zostaje nic. Jedynie niewielki procent drewna daje się uratować. Ta cecha świadczy o jego unikalności.

Certyfikat autentyczności

Czarny dąb z Gdańska przeleżał w ziemi blisko 700 lat. Jest datowany metodą dendrochronologiczną na pierwszą połowę XIV wieku. Wydobyty został m.in. w okolicach Kaplicy Królewskiej, niedaleko ulicy Mariackiej i Świętego Ducha w Gdańsku, z miejsca gdzie kilkaset lat temu usytuowane zostały Ławy Mięsne. Cech rzeźników otrzymał ten teren we władanie w początkach XIV wieku i na tym terenie przetrwał stabilnie do wieku XIX. Zmieniały się tylko formy zabudowy. Elementy drewniane jakie udało się zachować, pochodzą z najwcześniejszej fazy zabudowy Ław, najstarsze z 1346 roku.

Każdy wyrób z kolekcji ARCHEO SOUVENIRS otrzymuje Certyfikat Autentyczności potwierdzający miejsce pochodzenia tego jedynego w swoim rodzaju drewna.

W jaki sposób badamy wiek drewna

W zależności od specyfiki warunków klimatycznych kolejnych lat, przyrosty roczne drzew tworzą sekwencje o zróżnicowanych grubościach. W latach o sprzyjających dla danego gatunku warunkach środowiskowych przyrosty są szersze, a w latach niesprzyjających węższe. Zebrane z wielu lat i wielu drzew próbki z danego regionu wykazują wspólny schemat układu słojów. Poprzez zestawianie ze sobą kolejnych, coraz starszych próbek, tworzone są skale dendrochronologiczne dla poszczególnych gatunków drzew i regionów geograficznych. Punktem wyjścia są drzewa nadal rosnące, z których pobiera się próbki (szczególne znaczenie mają drzewa długowieczne, takie jak sekwoja i sosna długowieczna w Ameryce oraz dąb w Europie), następnie belki konstrukcyjne z budynków o znanej dacie wzniesienia, np. z kościołów średniowiecznych, itd., aż do próbek drewna archeologicznego.  Opracowane ciągłe skale dendrochronologiczne sięgają nawet blisko 10,5 tys. lat wstecz (dęby z południowych Niemiec). Długość skali dla danego regionu wyznacza maksymalny okres datowania dendrochronolgicznego.

Wiek znalezisk ustala się przez porównywanie układu słojów (pierścieni przyrostów rocznych) badanej próbki do opracowanej skali dendrochronologicznej danego gatunku drzewa. Dla średniowiecza i epok wcześniejszych dendrochronologia jest aktualnie najprecyzyjniejszą metodą datowania.


KONTAKT
INFO@ARCHEOSOUVENIRS.COM
+48502152777
PRACOWNIA
83-111 MIŁOBĄDZ, DĄBRÓWKA 53
EKSPOZYCJA
CENTRUM JACHTINGU
01-531 Warszawa, ul. Wybrzeże Gdyńskie 2
11-730 Mikołajki, Aleja Kasztanowa 10

Sklep HELLY HANSEN
81-718 Sopot, Powstańców Warszawy 6